De Groene Vaart - Gemeente Halderberge
Een natuurinclusief woongebiedOpdrachtgever
Gemeente HalderbergeType opgave
Transformatie, inrichtingsplan openbare ruimte, stedenbouwkundigplan en beeldkwaliteitsplanProgramma
Ca. 110 woningenStatus
In ontwikkelingGemeente Halderberge heeft de meervoudige ambitie om goede huisvesting voor haar inwoners te combineren met het investeren in klimaatadaptatie en een duurzame en gezonde leefomgeving. In het voormalige sportterrein Pagnevaart ontwierp Wissing voor de gemeente daarom de woonwijk Groene Vaart waarin de thema’s klimaatadaptatie en gezondheid centraal staan. We lieten ons inspireren door het verleden van deze plek. Eerst als kwekerij en later sportomgeving en we besloten dat duurzaamheid en gezondheid in het DNA van de wijk voelbaar moest blijven.
Bij het ontwerp van de openbare ruimte deden we eerst de nodige kennis op van de ecologie, doelsoorten, we inventariseerden bomen en het microreliëf. Het plangebied heeft een grote potentie om een rol te spelen in de regionale en lokale ecologische structuur. Samen met PAD Landscape zijn de potenties van de bestaande biodiversiteit omgezet naar drie nieuwe biotopen, Boszoom, Buurten en Bloemweide & Bijenlint. Elke biotoop met zijn eigen ‘ambassadeur’, een diersoort die juist in dit gebied voorkomt en waarvoor we het leefgebied verder willen versterken.
Vier pijlers als basis
Groene Vaart wordt een buurt met circa 110 woningen en is ontworpen aan de hand van vier pijlers:
- Het bevorderen van een fijn verblijfsklimaat door de landschappelijke inrichting van de buitenruimte. Dit door een gevarieerd microklimaat (aandacht voor zon, schaduw, koelte, wind) en het voorkomen van hittestress.
- De schoonheid van de omgeving benutten door een reeks van plekken, doorzichten en fysieke verbindingen naar het omliggende landschap en bijzonder ruimtelijke elementen.
- Een sociaal netwerk maken door ruimten in de buurt die uitnodigen tot ontmoeten van gevarieerde doelgroepen en het maken van een veilige leefomgeving met een goede toegankelijkheid voor mindervaliden.
- Aanzetten tot beweging door ruimte te voor buitenspelen, wandelen en tuinieren.
Deze pijlers gebruikten we om de openbare ruimte vorm te geven, die als drager van de ruimtestructuur van de wijk fungeert. Wij zien de openbare ruimte als een plek van verblijf en ontmoeten met leefstraten, klimaatstructuren en recreatieplekken. Pas daarna is het de plek voor geparkeerde of rijdende auto’s.
Groenblauwe structuur
Op basis van de biotopen is de openbare buitenruimte voor het woongebied verder uitgewerkt. Houtwallen, bloem- en kruidenrijke bermen, hagen, grassen, planten, wadi’s, greppels en bomen dragen bij aan de doelstellingen van Groene Vaart: de gezondheid van mens en dier, zorg voor biodiversiteit, ruimte voor water, beperken van hittestress en beperking van CO2 en opwekking van zuurstof. Dit komt terug in de verschillende onderdelen van de Groene Vaart:
Kader van houtwallen
De openbare ruimte wordt gekenmerkt door de van oudsher aanwezige houtwallen met volwassen bomen. Deze houtwallen, in het bijzonder de oude houtwal van de voormalige kwekerij, worden zoveel mogelijk gehandhaafd en zorgen voor een groene omkadering. De vitale bomen blijven behouden en worden aangevuld met nieuwe bomen en onderbeplanting tot een robuuste omarming van het plan. De nieuwe bomen in de woonstraten verbinden de boomstructuren met elkaar.
De Groene Loop
De bomen in de centrale zone van De Groene Vaart zorgen voor een mooie groene en reeds volgroeide zone, de Groene Loop. Dwars door de Groene Loop slingert een wadi. Omdat het niet wenselijk is om in het wortelpakket van de bestaande bomen te graven, slingert de wadi door de groenzone. Paden in halfverharding, keien en boomstammen zorgen voor verbindingen en speelaanleidingen.
Nieuwe beplanting voor doelsoorten
De buurtstraten worden voorzien van bermen met een laanbeplanting en de kavelgrenzen met verschillende soorten hagen. De natuurlijke en diverse opzet heeft een positieve invloed op de biodiversiteit en zal met name vogels, vleermuizen, eekhoorns, egels en andere dieren aantrekken. De bomen langs de woonstraten staan in bloemrijke graszones. De vaste planten in de twee plantsoenen zijn aantrekkelijk voor bijen, vlinders en andere insecten.
Duurzaam watersysteem
Uitgangspunt in de Groene Vaart is dat het regenwater in de wijk blijft en slim wordt gebruikt. Infiltratie is van belang voor het bodemleven en de opgaande planten en bomen in het gebied. Verharding is daarom beperkt en al het hemelwater bergen we oppervlakkig. Wanneer nodig voeren we af naar aanwezig openbaar water en wadi’s in het gebied.
Het recreatief uitloopgebied hoort bij de wijk
De omvorming van het zuidelijk gelegen landbouwgebied tot recreatief en natuurlijk uitloopgebied gaf een grote impuls aan het plan en de mogelijkheid om invulling te geven aan de pijlers. Het uitloopgebied met waterberging voor de buurt bood de gelegenheid een open landschap te creëren. We ontwierpen fluctuerende waterstanden met een positief effect op de biodiversiteit. Door variatie in waterstanden en dieptes van de poelen kunnen bijvoorbeeld bijzondere orchideeën zich vestigen. Het landschap is de ecologische stapsteen richting het Gastels Laag. Naast de grotere biodiversiteit is het uitloopgebied ook interessant voor mensen vanwege de seizoensbeleving, natuurbeleving, als wandel- en recreatieroute, speel- en wandelbos en als voedsellandschap.
Groene Vaart wordt zo een natuurinclusief woongebied waar mensen tussen volwassen bomen met de plaatselijke ambassadeurs komen te wonen. Een plek waar schoonheid van de omgeving gecombineerd wordt met nieuwe plekken om te bewegen en te ontmoeten. Wissing heeft hiervoor de basis gelegd van schetsontwerp tot definitief stedenbouwkundig en inrichtingsplan, het bestemmingsplan en het beeldkwaliteitsplan. De voortgang van de ontwikkeling is te volgen op de projectwebsite van De Groene Vaart.
